στο φαινόμενο της Δυσορθογραφίας
1. Διδακτικό Αντικείμενο: Δυσορθογραφία – μ.δ.
1.1. Τίτλος: γράφω, παίζω και μαθαίνω με το φίλο μου τον Πλάτωνα. 1.2. Εμπλεκόμενες Γνωστικές Περιοχές: Γλώσσα, Τ.Π.Ε., Ευέλικτη Ζώνη, Καλλιτεχνικά μαθήματα.
1.3. Τάξεις στις οποίες απευθύνεται: Γ΄ και Δ΄
1.4. Συμβατότητα με το ΑΠΣ ΔΕΠΠΣ: γενικά σχετίζεται με το ΑΠΣ και το στόχο που θέτει για την ανάπτυξη της ικανότητας του παιδιού να επικοινωνεί γραπτά εξυπηρετώντας τις επικοινωνιακές συνθήκες που απαιτεί η κάθε περίσταση. Επίσης, σχετικά με το ΔΕΠΠΣ να συνειδητοποιηθεί η διαφορά και η ανάγκη σύνδεσης της προφορικής και της γραπτής γλώσσας. Να γνωρίσει τη σύνδεσή της ή την έκφρασή της με τη χρήση των Τ.Π.Ε., το συσχετισμό της με τον καλλιτεχνικό χώρο μαθημάτων. Κυρίως απαιτείται να αποκτήσει τη φωνολογική επίγνωση και δομή των λέξεων, να αποκτήσει σαφή κατανόηση και ικανότητα της συλλαβικής και φωνημικής ενημερότητας, να μπορεί να διακρίνει την εσωτερική δομή της γλώσσας – λέξεων απαλλαγμένα από αγκιστρωτικά φαινόμενα προσήλωσης στα καθαρώς επικοινωνιακά στοιχεία. Τέλος, σχετίζεται με το στόχο που θέτουν τα ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ στην κατάκτηση του γραμματισμού ώστε να διακρίνει την εσωτερική δομή των λέξεων, τη διάκριση της ιστορικής με την καταληκτική ή και τη γραμματική ορθογραφία.
1.5. Εκτιμώμενη διάρκεια: Υπολογίζουμε ότι το προτεινόμενο σενάριο για την αντιμετώπιση της δυσορθογραφίας στο συγκεκριμένο παιδί θα διαρκέσει από δύο εβδομάδες μέχρι και τέσσερις, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες που θα συναντήσουμε.
2. Αναπαραστάσεις – Δυσκολίες μαθητών.
2.1. Ανίχνευση πρότερων γνώσεων
Εδώ δίνεται το 1οΦύλλο Εργασίας μέσω του οποίου ανιχνεύονται με τη μέθοδο της εννοιολογικής χαρτογράφησης οι πρότερες γνώσεις του μαθητή. Στο πρόγραμμα εννοιολογικής χαρτογράφησης που θα χρησιμοποιήσουμε inspiration, μέσω εικονικών παραστάσεων θα παρατεθούν λέξεις που θεωρούμε ότι το παιδί θα πρέπει να έχει ήδη κατακτήσει από τις προηγούμενες τάξεις.
Αυτές θα έχουν μια λογική σειρά. Δηλαδή θα είναι κατά ομάδες: συμπλήρωση τελικού φωνήεντος ουσιαστικών ή επιθέτων, συμπλήρωση λήγουσας ρημάτων, συμπλήρωση παραλήγουσας ρημάτων. Ανάλογα για την ιστορική ορθογραφία: θα έχουμε πρώτα λέξεις δισύλλαβες με τέσσερα γράμματα, ύστερα δισύλλαβες με πέντε γράμματα και σύμπλεγμα φωνηέντων (δίψηφα), ακολούθως δισύλλαβες με σύμπλεγμα φωνηέντων και συμφώνων και ούτω καθεξής με τρισύλλαβες και τετρασύλλαβες. Η κάθε λέξη στο inspiration θα «συνοδεύεται» με εικόνα, ως βασική αρχή διάγνωσης και θεραπείας των μαθησιακών δυσκολιών.
Στη συνέχεια ακολουθεί το 2ο Φύλλο Εργασίας στο Word. Εδώ έχει τέσσερις δραστηριότητες. Στην πρώτη ο μαθητής συμπληρώνει τα κενά λέξεων ενός κειμένου. Στη δεύτερη συμπληρώνει λέξεις που εξάγει από τα συμφραζόμενα, κάτι που προβλέπεται στο ΑΠΣ και ΔΕΠΠΣ. Στην Τρίτη κάνει μεταφορά κειμένου (αντιγραφή) και στην τέταρτη γράφει κείμενο από μνήμης (απέξω).
Και τα δύο φύλλα Εργασίας για τις μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν το περιεχόμενό της, σαφή και προϋποτιθέμενα στάδια διάγνωσής τους και επιπλέον συμβάλλουν στη θεραπεία του φαινομένου μέσω των διαδικασιών που υπόκειται ο μαθητής.
2.2. Ανίχνευση παρανοήσεων και λαθών. Εδώ θα χρησιμοποιήσουμε το α΄3ο Φύλλο Εργασίας και β΄3ο Φύλλο Εργασίας με παρώνυμα ή συνώνυμα ή και ψευδολέξεις. Δίνεται στο inspiration η εικόνα και δίπλα δύο λέξεις όπου ο μαθητής επιλέγει τη σωστή.
2.3. Διερεύνηση γνωστικών δυσκολιών: Στο 4ο Φύλλο Εργασίας, στο inspiration κι αυτό, δίνονται τέσσερις ομάδες εικόνων. Π.χ. φρούτα, παιχνίδια, αυτοκίνητα, εργαλεία. Δίπλα υπάρχουν οι λέξεις τους μόνο που δεν είναι στη σωστή τους θέση. Ο μαθητής παρακινείται να επισημάνει το λάθος και να το διορθώσει.
3. Διδακτικοί και μαθησιακοί στόχοι
3.1. Χαμηλού επιπέδου (γνώσεις [δηλωτικές, τι], δεξιότητες [πώς], στάσεις [παραδοχές]) (1ο και 2ο επίπεδο μάθησης). Βασιζόμαστε κυρίως στη στοχοταξινόμηση του Bloom.
Πρώτος βασικός μας στόχος είναι ο μαθητής να γνωρίζει την ορθογραφία κάποιου μικρού αριθμού απλών λέξεων. Εδώ αγκιστρωνόμαστε στην αρχή του Gagne περί της δυναμικής της μάθησης για το λόγο ότι αυτό το μαθησιακό επίπεδο θα το χρησιμοποιήσουμε ως αφετηριακό σημείο κατανόησης και κατάκτησης του φαινομένου της ορθογραφίας και των αναγκών στην επικοινωνία που εξυπηρετεί.
Ο δεύτερος στόχος μας είναι ο μαθητής διευρύνοντας τον προηγούμενο να κατανοεί ομοιότητες και διαφορές στην ορθογραφία των λέξεων αρχίζοντας από την επεξεργασία τους από ομαδοποιημένο σύνολο λέξεων, συνεχίζοντας σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και καταλήγοντας σε κειμενικές μορφές. Εδώ ο μαθητής θα γνωρίζει την ιστορική και την καταληκτική ορθογραφία αλλά και του τύπου ουσιαστικών και επιθέτων όπως και την ορθογραφία των παρεπόμενων των ρημάτων.
Τρίτο επίπεδο του χαμηλού επιπέδου στόχων είναι ο μαθητής μέσα σ’ ένα κείμενο να επιλέγει τη λέξη με την αντίστοιχη ορθογραφία που απαιτεί η επικοινωνιακή περίσταση. Επίσης, αλλάζοντας επικοινωνιακές ανάγκες του κειμένου (π.χ. από ενεργητική σε παθητική φωνή ή από τον ενικό στον πληθυντικό αριθμό) να αλλάζει ανάλογα και τις λέξεις.
Το εν λόγω επίπεδο ολοκληρώνεται με τη σύνταξη από το μαθητή. Βασικό του λεξιλόγιο όπου θα κατέχει και θα χειρίζεται πλήρως συγκεκριμένες λέξεις και την ορθογραφία τους, ώστε με τη γενίκευση στον τύπο, παρεπόμενα, μέρος λόγου και είδος ορθογραφίας η γνώση να διευρύνεται σε μεγαλύτερο αριθμό λέξεων (5οΦύλλο Εργασίας).
3.2. Υψηλού Επιπέδου (ικανότητες) (3ο και 4ο επίπεδο μάθησης). Εδώ ο μαθητής στις εργασίες του επιλέγει μόνος του τη λέξη που απαιτείται στη συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση και αιτιολογεί την κειμενική και ορθογραφική του επιλογή.
Εδώ πρώτα ο μαθητής από ένα κείμενο που του δίνεται στο Word (6οφύλλο εργασίας) επιλέγει λέξεις, τις αιτιολογεί ορθογραφικά και τις τοποθετεί στη σωστή τους θέση στο προσωπικό του λεξιλόγιο. Δεύτερα ο μαθητής χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιό του και χρησιμοποιώντας τον ιστότοπο του Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (http://www.greeklanguage.gr/) βρίσκει ως προς την ιστορική ορθογραφία λέξεις παράγωγες των πρωτότυπων. Ακολούθως στο Hot Potatoes (7ο Φύλλο Εργασίας) αναλύει σύνθετες λέξεις με ιστορικό ορθογραφικό η πρώτη και καταληκτική ή γραμματική η δεύτερη. Τις αιτιολογεί και τις τοποθετεί στο προσωπικό του λεξιλόγιο.
Στη συνέχεια ο μαθητής χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιό του συνθέτει κείμενο στο Word. Τέλος σε μεταγνωστικό επίπεδο εντός κειμένου αλλά και εκτός κειμένου, στο Word και τυπωμένο διορθώνει ορθογραφικό κείμενο, φυσικά με οικείες του λέξεις.
Επίσης εδώ χρησιμοποιεί το revelation art ζωγραφίζει συναφές θέμα, το εντάσσει στο κείμενό του και το δημοσιοποιεί στο Web 2: Weeble, Wike ή blogspot εξυπηρετώντας έτσι αρχές του Process Writing του Graves. Η εργασία θα κλείσει με μια απλή εργασία στο scratch για λόγους διεύρυνσης πνεύματος και προγραμματισμού.
3.3. Ως προς τις ΤΠΕ (ανάγκη ένταξης των ΤΠΕ σε επιμέρους φάσεις διδασκαλίας και προστιθέμενη αξία). Οι εφαρμογές του εκπαιδευτικού λογισμικού που χρησιμοποιούμε στο παρόν σενάριο (Word, inspiration, revelation art, Web 2 και scratch - 8ο Φύλλο Εργασίας) είναι αναγκαίες στην παρούσα εργασία μας, αφενός μεν για διεύρυνση του κόσμου και του επιπέδου των σκέψεων του παιδιού και των γνωστικών δομών που δημιουργεί για την επίλυση των καταστάσεων που αντιμετωπίζει και αφετέρου δε προσφέρει στο μαθητή στοιχεία παραστατικότητας (αναπαράσταση σκέψης) και πραγματολογικά (συνδυασμούς χρωμάτων, εικόνων και εφαρμογών) που αυτά επιτυγχάνονται μόνο με τη χρήση των ΤΠΕ και με τα συγκεκριμένα προγράμματα με συνεκτιμώμενα κριτήρια το χρόνο, την αποτελεσματικότητα και τη χρήση.
Η προστιθέμενη αξία με τη χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία του εν λόγω φαινομένου μαθησιακής δυσκολίας είναι το ότι με τα εκπαιδευτικά λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν θα επιτευχθεί πλούσιο περιβάλλον αλληλεπίδρασης και χειρισμού αντικειμένων και εννοιών, δημιουργώντας σαφές πλαίσιο ανάδυσης γνωστικών διαδικασιών.
4. Διδακτικό Υλικό
4.1. Εκπαιδευτικό λογισμικό, εφαρμογές κλπ.: Θα χρησιμοποιήσουμε εκπαιδευτικό λογισμικό ανοιχτού αλλά και κλειστού τύπου εξυπηρετώντας κάθε φορά σαφείς στόχους και σκοπούς. Έτσι θα χρησιμοποιήσουμε πρώτιστα και κύρια το ανοιχτό εκπαιδευτικό λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, όπου θα δώσει στο μαθητή ευκαιρίες και δυνατότητες κατάταξης σε κανόνες και σε σχηματισμούς κατανόησης και κατάκτησης του ορθογραφικού φαινομένου που αντιμετωπίζει και των περαιτέρω εξελίξεων αυτού.
Επίσης το κλειστό γενικού τύπου εκπαιδευτικό λογισμικό Word με δυνατότητες ανακεφαλαίωσης και επισκόπησης της μανθάνουσας ύλης. Μερικές επιμεριστικές δυνατότητες θα δοθούν συμπληρωματικά από το revelation art (ειδικού τύπου) και τις εφαρμογές του Web 2 (Weeble, blogspot, Λογομάθεια, λεξικό κλπ.). Τέλος περισσότερες δυνατότητες διεύρυνσης του πνεύματος και των «γνωστικών στρατηγημάτων» στη μαθησιακή πράξη θα μας δώσει η ενασχόληση με το scratch.
4.2. Φύλλα Εργασίας. Εκτός από τα 6 προαναφερθέντα διαγνωστικά Φύλλα Εργασίας για τη διαδικασία της διάγνωσης, για τον τομέα της θεραπείας θα αναπαράγουμε θέματα από τα ίδια βάσει των σημείων που οι μαθητές καταγράφουν μαθησιακές διαταραχές του φαινομένου της δυσορθογραφίας.
5.1. Παιδαγωγική Προσέγγιση (θεωρίες μάθησης).
Ουσιαστικά η αντιμετώπιση της δυσορθογραφίας για το σενάριό μας αποτελεί μελέτη περίπτωσης μ.δ. με τη χρήση των ΤΠΕ. Για την Θεωρητική Προσέγγιση αυτού του φαινομένου στην περίπτωσή μας στεκόμαστε περισσότερο σ’ ένα αφομοιωτικό μοντέλο των θεωριών εκμεταλλευόμενοι από κάθε θεωρία κάθε γόνιμο για το χειρισμό μας προτεινόμενο μέσο, ώστε η παρέμβασή μας να καταστεί αποτελεσματική. Έτσι θεωρίες του συμπεριφορισμού με τη χρήση των εικόνων ή την ανακεφαλαίωση στο Word, της γνωστικής περιοχής και του εποικοδομητισμού με το χειρισμό, την ομαδοποίηση, τη σύγκριση των λέξεων αλλά και την ανακάλυψη του κανόνα που διέπει την ορθογραφική τάξη πραγμάτων του γραπτού λόγου βρίσκουν την αναλογία τους στο σενάριό μας. Επίσης και οικολογικές θεωρίες που αναφέρονται στο κοινωνικογνωστικό περιβάλλον και τις συνθήκες μάθησης μέσα από τα κειμενικά είδη και τις περιστάσεις που εξυπηρετούν έχουν το δικό τους χώρο στο σχεδιασμό και στις μαθησιακές εργασίες που γίνονται.
Έτσι, με τη χρήση των ΤΠΕ επιτυγχάνεται μια ανωτάτου επιπέδου στην οργάνωση και τη νόηση μάθηση, όπου ο μαθητής βρίσκεται σε κατάσταση αλληλεπίδρασης με τον η/υ, κατέχει τη χρήση του για σαφείς στόχους και μέσω αυτού δομεί εικονικό περιβάλλον για την ανακάλυψη, την οικοδόμηση και τη διεύρυνση της γνώσης του.
Για τη Μεθοδολογική μας Προσέγγιση στην επίτευξη των στόχων μας κυρίως χρησιμοποιούμε τις γνωστικές θεωρίες του εποικοδομητισμού, την αλληλεπίδραση με τον η/υ που παίζει η διεπιφάνεια χρήσης (η οθόνη, οι εικόνες, τα γράμματα, οι λέξεις, το πληκτρολόγιο) και οι έννοιες του Υπερκείμενου και των Υπερμέσων με την αποθήκευση των γνώσεων και του διαμοιρασμού αυτής με τη δημοσίευσή της.
5.2. Τεχνολογική Γνώση Περιεχομένου
Εδώ ο μαθητής φυσικά απαιτείται να γνωρίζει κάποια βασικά σημεία του χειρισμού του η/υ όπως εικόνα και κειμενογράφο, χωρίς για την περίστασή μας να απαιτούμε άπλετες ικανότητες χρήσης. Για τις ανάγκες μας κατά το χρόνο των δραστηριοτήτων θα του παρέχεται η απαιτούμενη διευκόλυνση για τη χρήση του η/υ και του λογισμικού ώστε να επιτυγχάνεται ο σαφής στόχος της μάθησης. Επειδή, όμως, εδώ πρόκειται να εμφανιστεί κάποιος αριθμός λογισμικών και το περιβάλλον του η/υ, πριν από κάθε δραστηριότητα υπάρχει χώρος και χρόνος ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας. Ανιχνεύουμε την πρότερη γνώση του μαθητή στη χρήση του και τον ενθαρρύνουμε να χρησιμοποιήσει και νέους ενδιαφέροντες δρόμους. Ακόμη ο μαθητής πριν από την εμφάνιση του κάθε λογισμικού ενημερώνεται και κάπως εισαγωγικά εκπαιδεύεται για τη χρήση και τη χρησιμότητα του καθενός, χρησιμοποιώντας ακόμα και παραδείγματα.
Μάλιστα δε οι ίδιες οι δραστηριότητες που σχεδιάσαμε από δισύλλαβες απλές λέξεις μέχρι πολυσύλλαβες τεκμαίρουν την προσπάθειά μας εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου θέτοντας το μαθητή σε μια σχέση διαλόγου και αλληλεπίδρασης μεταξύ του. Η ίδια η δραστηριότητα στο κάθε λογισμικό με τις αυτές κάθε αυτές διαδικασίες, σε κάθε στάδιο εξέλιξής τους, είναι και μια φάση αξιολόγησης τόσο του γνωστικού αντικειμένου όσο και της χρήσης του κάθε λογισμικού. Αυτό θα διαπιστώνεται από την ίδια την πρόοδο του μαθητή με τις ανακεφαλαιωτικές δραστηριότητες. Τέλος οι δραστηριότητές μας ανακεφαλαίωσης (Word, Hot Potatoes και Web 2) λογίζονται ως μεταγνωστικές δραστηριότητες.
5.3. Τεχνολογική Παιδαγωγική Γνώση
Η χρήση των ΤΠΕ στην οικοδόμηση της γνώσης είναι πλέον αποδεκτό ότι συντελεί με ουσιαστικό τρόπο. Στην περίπτωσή μας, όπως και στο σύνολο των θεωριών για την αντιμετώπιση των μ.δ. έτσι κι εδώ εγγίζουμε ένα αφομοιωτικό μοντέλο των θεωριών ώστε για τους συγκεκριμένους στόχους μας να καταστήσουμε τις ΤΠΕ ένα καίριο γνωστικό εργαλείο. Έτσι κι εδώ η καθοδηγούμενη διδασκαλία, ειδικά για την εκμάθηση της χρήσης του λογισμικού, θα έχει το δικό της χώρο.
Περισσότερο, όμως, στεκόμαστε και εξυπηρετούμαστε από τα συστήματα και περιβάλλοντα μάθησης μέσω ανακάλυψης, διερεύνησης και οικοδόμησης της γνώσης. Αυτό γίνεται κυρίως στο inspiration με την κατηγοριοποίηση, ομαδοποίηση και σύγκριση των λέξεων. Τα συστήματα έκφρασης, αναζήτησης και επικοινωνίας της πληροφορίας έχουν τη δική τους πρεμιέρα με τη δημοσίευση και διαπραγμάτευση της εργασίας στο Web 2. Αυτό βέβαια λειτουργεί σε χρονικά σημεία πριν από αυτή τη δημοσίευση, αφού ο μαθητής κατά τη συγγραφή γνωρίζει τα προσδοκώμενα.
6. Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση πραγματοποιείται σε δύο διαστάσεις. Η μία στο βάθος του χρόνου και της πραγμάτωσης του σεναρίου, αφού αυτές οι ίδιες οι διαδικασίες θα μας δίνουν και θα μας δείχνουν την αποτελεσματικότητά τους. Σε περίπτωση βέβαια εμφανών σημείων αποτυχίας επανασυντάσσεται, φυσικά διαφοροποιημένο. Η δεύτερη σε οριζόντια διάταξη. Αυτή η διαδικασία αξιολόγησης θα διακρίνεται σε αρχική (πρότερες γνώσεις), διαμορφωτική και τελική με τη χρήση του Word με τη συγγραφή κειμένου από υπαγόρευση ή και διόρθωση λάθους κειμένου. Επιπλέον αυτή η διαδικασία θα αποτυπώνει την αποτελεσματικότητα του σεναρίου μας τόσο ως προς την ευστοχία των διδακτικών μας ενεργειών όσο και στη χρήση των κατάλληλων λογισμικών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου